KRESNA
Kresna iku salah siji déwa sing dipuja déning umat Hindhu,
awujud pria kulit peteng utawa biru tuwa, nganggo dhoti kuning lan makutha saka wulu merak. Jroning seni lukis lan reca, umumé Kresna
digambaraké pinuju main suling sinambi ngadeg kanthi sikil sing ditekuk.
Legendha Hindhu jroning kitab Purana lan Mahabharata
mratélakaké yèn Kresna kuwi putra kawolu Basudewa lan Dewaki saka kerajaan Surasena, krajan
mitologis ing India Lor. Sacara umum, Kresna dipuja
minangka awatara
(inkarnasi) Dewa Wisnu kawolu ing
antara sepuluh awatara Wisnu. Jroning
sawetara sekte Hindhu, upamané Gaudiya Waisnawa, Kresna
dianggep minangka manifèstasi saka bebener mutlak, utawa pawujudan Tuhan, lan
jroning tafsiran kitab-kitab sing ngutamakake Wisnu utawa Kresna,
kaya Bhagawatapurana, Kresna
dimuliakaké minangka Kapribadèn Tuhan Sing Maha Tunggal. Jroning Bhagawatapurana,
Kresna digambaraké minangka sosok bocah angon anom sing mahir main suling, déné
jroning wiracarita
Mahabharata
Kresna dikenal minangka sosok pemimpin sing wicaksana, sekti, lan mrabawani.
Saliyané kuwi Kresna dikenal uga minangka tokoh sing mènèhi ajaran filosofis,
lan umat Hindhu yakin Bhagawadgita minangka kitab sing ngamot kotbah Kresna marang Arjuna ngenani èlmu
rohani.
Kresna iku
sawijining paraga Mahabharata. Nalika isih timur, asmané Narayana. Ing
pedhalangan, Kresna kondhang amarga lantip lan pinter micara. Karo Arjuna, Kresna kapilih dadi titisaning Bathara Wisnu. Raja ing
kraton Dwarawati iki sawijining turuning Yadhu. Miturut padhalangan Kresna iku anake Prabu Basudewa,
nata ing Mandura kang angka loro patutan karo Dewi Mahindra iya Dewaki. Kadange
sepuh asmane Raden Kakrasana iya Prabu
Baladrewa, dene rayine asmane Dewi Bratajaya iya Wara Sumbadra. Garwa-garwane
yaiku Dewi Jembawati, putrine Resi jembawan ing pertapan Gandamadana,
peputra Raden Samba Wisnubrata, Dewi Rukmini putrine
Prabu Bismaka (Arya Prabu Rukma) ing Kumbina, peputra Dewi Titisari lan Raden
Saranadewa (arang dikocapake) lan [Dewi Setyaboma], atmajane Prabu Setyajid
(Ugrasena) ing Lesanpura, peputra Raden Setyaka. Dewi Pratiwi putrine Sang
Hyang Nagaraja ing kahyangan Sumur Jalatundha, peputra Raden Setija iya Prabu Bhoma Narakasura, lan Siti Sundari. Miturut padhalangan, Kresna bisa
jumeneng nata ing Dwarawati amarga bisa ngasorake yudhane yaksendra, Prabu
Yudhakalakresna iya Kunjanakresna, nata Dwarawati kang pungkasan. Ing crita
liya, Ratu Dwarawati sing dikalahake Narayana iku jejuluke Prabu Narasinga
Murti lan senopatine aran Raden Singamulangjaya kang uga banjur dikalahake
dening Setyaki. Prabu Narasinga banjur manitis ana anggane Prabu Kresna, dene
Singamulangjaya manunggal sajiwa karo Setyaki. Crita iki bisa ditemoni ing
lakon wayng Bedahe Dwarawati. Dasanamane miturut padhalangan : Prabu Sri
Bathara Kresna, Prabu Harimurti, Sasrasumpena, Danardana (Janardana), Sang
Padmanaba, Narayana, Giwangkaton, lan Prabu Lengkawamanik.
Ing Bharatayudha, Kresna ora
melu cawe-cawe langsung. Kresna mung ngatur sapa kang bakal dadi senopati.
Nanging sadurunge perang diwiwiti, Kresna dadi utusan kanggo Pandhawa menyang Kurawa. Kadadeyan iki ana ing lakon Kresna
Duta. Dene nalika Arjuna arep tandhing lawan Adhipati Karna, Kresna
menehi wejangan marang Arjuna. Arjuna rangu-rangu arep mangkat perang amarga
arep tandhing karo sedulure dhewe. Wejangan iki kondhang ing India tinulis ing Bhagawad Gita. Pungkasaning
crita, Kresna kena pitulahe sepata turuning namgsa Yadhu kang kudu tumpes.
Gaman:
- Senjata
Cakra : Panah awujud cakra (bunder kaya rodha) lan lancip ing pucuke.
- Kembang
Cangkok Wijaya Kusuma lan Wijayamulya: awujud cangkoking kembang kang bisa
ngusadani wong lara utawa mati sadurunge wektune.
- Kaca
Paesan : Kaca kang bisa kanggo meruhi apa kang bakal kelakon.
- Aji
Pameling : kanggo nimbali saka kadohan, umpamane nimbali Resi mayangkara
kang ana pertapan Kendhalisada supaya marak sowan.
- Aji
Kesawa kang dayane yen duka bisa malih brahala sagunung anakan
(triwikrama) apraceka Ditya Balasrewu.
Narayana sakadang nalika isih timur
dititipake marang Ki Demang Antyagopa lan Nyai Sagopi ing Kadhemangan
Widorokandhang. Iki kanggo nyingidake supaya aja nganthi konganan dening Kangsadewa, putrane
kuwalon Prabu Basudewa saka Dewi Maerah kang jumeneng adipati ing Sengkapura kang
kepengin nguwasani negara Mandura. Ya nalika ana ing Widharakandang iki,
Narayana meguru marang Begawan Padmanaba ing Pertapan Girituba. Dening Sang
Begawan pinaringan pusaka cacah loro aran Senjata Cakra Baskara, Kembang
Cangkok Wijayakusuma lan kaca Paesan kang bisa kanggo ngawuningani kahanan sing
bakal dumadi. Kejaba kuwi uga pinaringan aji "Kesawa" iya aji
Balsrewu kang dayane menawa Prabu Kresna lagi duka banjur astane nyenggol
bedhore Kesawa bisa triwikrama dadi brahala sagunung anakan sesilih Ditya
Balasrewu. Sabanjure Sang begawan Padmanaba iya banjur manitis ana anggane
Narayasa.
Prabu Kresna iku kawentar kadidene
titising dewa Bathara Wisnu, dewa kang andhum kabahagyan lan keadilan. Mula ya
wicaksana, waskitha, pinter, sekti mandraguna, sidik ing paningal lan yen duka
bisa malih buta brahala. Prabu Kresna banget tresnane marang adhine ipe, yaiku
Arjuna. Kresna lan Arjuna iku nganthi kerep diibaratake kaya godhong suruh
lumah lan kurepe, nadyan beda wujude nanging yen digigit padha rasane. Ratu
Dwarawati iki uga kondhang kadidene salah sijine paraga sing pinter (lihai) lan
ahli strategi perang sing mumpuni. Nalika dumadine perang Baratayuda, Kresna
dadi botohe para Pandhawa. Ngarepe dumadine perang, tau minangka duta. Budhale
menyang Astina nitih kreta dikusiri rayine, Setyaki. Ing Tegal Kuru lakune
ditungka dewa cacah papat, yaiku Sang Hyang Narada, Sang Hyang Kanwa, Sang
Hyang Janaka lan Ramaparasu kang ngersakake nyekseni anggone padha pirembugan.
Sawise Prabu Kresna tekan Astina,
maune ditampa kanthi becik dening Prabu Duryudana sakadhang. Prabu Duryudana ya
wis saguh mbalekake negara Astina sigar semangka marang para Pandhawa. Nanging
nalika para dewa mau wis padha kondhur makayangan, Duryudana njabel kesaguhane.
Layang prajanjen kang wis ditapak astani narendra kekarone disebit-sebit. Lan
oran mung kuwi wae, ratu Astina kuwi uga banjur paring sasmita marang Patih
Sengkuni lan Pandhita Durna supaya dhawuh marang para Kurawa amrih ngrangket
lan nyirnakake Prabu Kresna. Kurawa klakon nglarak Prabu Kresna menyang
alun-alun nedya disirnakake. Mesthi wae Prabu Kresna banjur duka yayah sinipi,
banjur triwikrama malih dadi brahala kang gedhene sagunung anakan. Para Kurawa
bubar mawut katrajang pangamuke Ditya Balasrewu. Miturut crita padhalangan gagrak
Yogyakarta sing kalumrah kae, pangamuka Balasrewu uiku tundhone nggawa kurban
Prabu Dhestharastra lan Dewi Gendari (bapa lan ibune para Kurawa) sedha
sarimbit amarga kebrukan Baluwerti (beteng kedhaton)kang juruguk amarga
pangamuke Balasrewu. Jugrugane beteng kang ngebruki Prabu Dhestarastra lan
Gendari iku kinarya liwat playune para Kurawa kang dibujung brahala. Iki
ateges, Prabu Dhstharastra lan Dewi Gendari pada wae diidhak-idhak dening para
putrane dhewe, amarga anggone ora bisa ndhidik (nggulawentah) lan mulang-muruk
bab kautaman marang para anak-anake.
Ana ing perang baratayuda, Prabu
Kresna ngusiri kretane Arjuna nalika perang-tandhing lumawan Adipati Karna.
Arjuna unggul yudhane, Adipati Karna gugur ketaman jemparing Pasopati. Ing
pakeliran, yen Prabu Baladewa kondhang kadidene ratu sing pakulitane putih
mulus alias bule tekan balung sumsum, Prabu Kresna iki pakulitane ireng. Cocok
karo asmane, tembung "kresna"werdine pancen ireng. Ireng tekan getih,
balung lan sumsume. Pungkasane crita, Kresna sirna saragane amarga kena
putulahe sepata turuning bangsa Yadhu kang kudu tumpes.
Nama : Krisna Ristanti
Kelas : X AP1
No.
Absen : 19
Tidak ada komentar:
Posting Komentar